Uit de praktijk

De leukste opdrachten voor mij als LOTUS zijn die waarin ik een stukje vrije hand krijg. Het komt echt zelden voor dat een instructeur tegen me zegt: het is jouw feestje, zoek het maar lekker uit wat je doet”.

Een uitspraak die ik onlangs kreeg bij een groot scholengemeenschap in Rotterdam. Genoemde instructeur had maar één voorwaarde, de verwondingen mochten behoorlijk heftig zijn. (Aangezien de cursisten, allen docenten van het scholengemeenschap, al heel wat gezien hadden mochten ze behoorlijk aangepakt worden, aldus instructeur)

Helemaal geweldig natuurlijk maar eerlijk is eerlijk…bij zoveel vrije keus moest ik toch even achter mijn oren krabben. Bij een voor mij nieuwe instructeur is het toch even aftasten hoever ik kan gaan. De 1^e verwonding was dan ook een wat mij betreft “simpel” glasscherf in hand verhaal, met dien verstande dat de gekozen scherf in dit verhaal even wat groter was dan ik normaal opzet.

Na zo’n 1^e casus heb ik vrijwel gelijk een goed beeld van instructeur én cursisten en dus kon ik mij richten op een heftig vervolg. Een fikse brandwond door heet water. Dat was mij echter niet voldoende dus bedacht ik mij tijdens het grimeren dat de wond veroorzaakt zou zijn door een lichte epileptische aanval. Op zo’n moment begin je het spel al helemaal anders. Bij een “normale” 2^e graad brandwond zal je veel pijn vertonen in woord en beeld. Nu echter liep ik wat kermend en trillend, mét het half lege bekertje heet water , op de dienstdoende cursist af. Op haar vraag wat er gebeurt was stamelde ik iets van “heet water” en keek wat wazig voor me uit. Haar focus op de behoorlijke brandwond was dermate groot dat zij voorbij ging aan mijn toch wel wat apathische toestand. Hét moment om toe te slaan. Bij het wegleiden naar de kraan liet ik me vallen om vervolgens in een behoorlijke tonisch-clonische aanval (oftewel een ernstige epileptische aanval waarbij het lichaam hevig schokt en verkrampt) Dit hadden ze dus niet verwacht!

Na een dergelijke casus moet ik ook voor mijzelf even een “rustiger” spel spelen, een zware epileptische aanval is vreselijk vermoeiend en kan soms enige schade opleveren…hierover later meer.

Een sleutelbeenbreuk is dan een fijn ding om te doen maar…ook hier had ik weer een verrassing in petto voor de cursisten. Met mijn rechterarm de getroffen linker- ondersteunend zagen ze niet het gat in mijn trui waaronder een flinke wond, net onder de ribben. Pas na het aanleggen van de brede das haalde ik voorzichtig mijn rechterarm weg waarbij ik met de hand over de wond streek. Verbaasd en met pijnlijk getroffen gezicht bekeek ik het bloed aan mijn hand en wat vaak bij kinderen gebeurt: zodra ze bloed zien is het janken geblazen en voelen ze pas de pijn. Ook hier lag de focus weer op de sleutelbeenbreuk terwijl de cursisten van begin af aan al hadden kunnen bemerken dat mijn ademhaling kort en oppervlakkig was en ik wel erg krampachtig mijn arm om mijn middel liet liggen.

Uitvragen “from head till toes” is dan ook altijd van wezenlijk belang bij verlenen van eerste hulp. Met alleen kijken ben je niet.

Na een koffiebreak besloot ik weer een stapje verder te gaan. Al van te voren had de instructeur aangegeven dat ik best één van de cursisten mocht uitnodigen om mij te ondersteunen in een spel. Ik koos een jonge man die ik instrueerde mijn echtgenoot te spelen die mij mishandeld had en duidelijk liet merken zijn vrouw een waardeloos wezen te vinden. De jongeman pakte dit grandioos op, maakte mij uit voor alles wat mooi en lelijk was terwijl ik angstig met hevige bloedneus en uitgeslagen tand richting cursisten liep. “Mijn” agressie echtgenoot werd snel afgevoerd terwijl 2 hulpverleners zich lief om mij bekommerden. 1^e handelingen waren uiteraard het stelpen van het bloed en uitvragen wat er gebeurt was. Nou moge het duidelijk dat je door “een deur tegen je gezicht” in combinatie met de agressor niet snel een uitgeslagen tand zal oplopen. Dat was de cursisten wel duidelijk en na enige tijd bleven verklaarden ze plompverloren dat ze mijn verhaal niet geloofden.

Echter, pas bij de eindevaluatie kwam ik met het ware verhaal op de proppen, inderdaad, mishandeling en dat stemde toch tot vragen bij de groep. “hadden we meer kunnen doen, moesten we de politie inschakelen?” JA is het antwoord. Of de vrouw nou wel of geen aangifte zou doen, bij geweld door buitenaf schakel je de politie in!

In dit verhaal was de focus dus wel goed alleen niet volledig toegepast.

In de laatste casus kwam de instructeur met een fijn plan, mijn agressieve echtgenoot mocht nog eenmaal een rol spelen; die van neergeschoten man nadat hij wederom zijn vrouw (ik dus) had mishandeld. Ditmaal met een mes in het bovenbeen waardoor een slagaderlijke bloeding ontstond. Op zo’n moment ben ik altijd weer blij dat ik mijn inmiddels overvolle tas met “LOTUS kleding” bij me heb. De echtgenoot kreeg een shirt van mij waarin ik een gat knipte om vervolgens een schotwond te grimeren. Zelf trok ik een andere broek aan om die eveneens met schaar, grime en veel bloed te bewerken. Met in mijn hand een nep revolver en in zijn hand een bebloed mes toch weer een leuke enscenering.

Twee zwaargewonden, een uit de hand gelopen ruzie, een vrouw die compleet over haar toeren is en haar echtgenoot dood wenst…het was een heftig spel voor de groep die zich er toch weer uitstekend doorheen sloeg.

Nog even terug naar de eerder genoemde epileptische aanval. Bij het spelen van een dergelijke casus ga ik altijd vrij diep mijn spel in. Ik focus mij volledig op het uitbeelden van het ziektebeeld om er later achter te komen dat mijzelf wederom niet echt ontzien heb.

Pas nadat de instructeur mij wees op de schaafplek op mijn jukbeen kwam ik erachter dat de aanval weer iets te heftig was verlopen…voortaan iets beter focussen op mijn eigen veiligheid ;-)

Toegegeven…ik ben een drama-queen. Misschien dat het LOTUS vak dan ook zo op mijn lijf geschreven is. Hoewel je als LOTUS tijdens je opleiding heel goed aanleert hoe je dient te acteren is het in sommige situaties best mogelijk dan wel wenselijk om eens flink de boel op stelten te zetten.

Nou wil ik altijd wel een feestje maken van mijn LOTUS opdrachten, sommige locaties én cursisten lenen zich nu eenmaal uitstekend voor een dramatisch opus.

Mijn eerste gelegenheid was geheel in stijl met de persoon die ik moest uitbeelden: een compleet doorgedraaide “rockbitch”  te Ahoy, die na (zgn.) inname van teveel drank, drugs en pillen de kleedkamer incluis haar “collega rocker” compleet verbouwd had.

Zelf ben ik altijd erg van het complete plaatje dus werd de tas met verkleedkleren omgekeerd en na transformatie van 2 Lotussen naar gehavende “rocksterren” zaten collega en ik toch ietwat gespannen te wachten op de 1^e groep BHV-ers. Voor het extra showelement hadden we enkele flessen met niet nader te noemen inhoud in de kleedkamer gezet…deze kwamen in die laatste spannende minuten van afwachting goed van pas.

Zodra de 1^e groep BHV binnenkwam kreeg ik het al zwaar te verduren, mijn injectienaald waar ik net lekker mee zat te spelen werd uit mijn handen gegrist, wat betreffende BHV-er niet bepaald in dank werd afgenomen.. Het schijnt dat mijn gegil en gevloek tot ver in de catacomben van Ahoy gehoord waren. Het gelach van de BHV-ers trouwens ook nadat ze het “plaats delict” mochten verlaten…

Het is ook aan de instructeur of een casus buitensporig veel geluid met zich mee brengt of niet. Bij een mij onbekende instructeur vraag ik altijd even van te voren of ik hard of zacht moet gillen, eerlijk is eerlijk, ik kan mijn vreugde niet op wanneer ik mijn eigen gang mag gaan!

Zo ook bij een absoluut favo letsel van mij waarvoor ik de enscenering al geruime tijd klaar had; vingers bekneld in een muizenval.

Die kans kreeg ik onlangs bij een middag met BHV-ers die al heel wat hadden gezien. De instructeur in kwestie besprak een casus met mij waarbij mijn vingers klem zouden zitten onder een zojuist verschoven kast. Op mijn vraag of ik in plaats daarvan de muizenval mocht gebruiken werd enthousiast gereageerd en ja, ik mocht ook hard gillen…

Liggend op mijn buik met vingers in de val begon uiteraard het gekerm dat aanzwol naarmate de cursisten mij van de vloer raapten en probeerden de wond te bedekken. Eén stoere cursist besloot dat de muizenval eraf moest en voegde direct daad bij woord…we waren geloof ik allemaal erg blij dat genoemde casus ergens in een afgesloten kelder werd uitgespeeld.

Mijn laatste actie (tot nu toe) was schijnbaar zo indrukwekkend dat op gegeven moment iemand van de bewaking even een kijkje kwam nemen in het leslokaal.

Alhoewel ik van mening blijf dat mijn gebrul absoluut niet overbodig was want zeg nou zelf, het oplichten én verbinden van een gecompliceerde onderbeenbreuk VRAAGT gewoon om een flinke uithaal!

Dat de cursisten hier (gezien hun lachsalvo's) ook geenszins problemen mee hadden maakt zo’n dag natuurlijk wel af.

Als LOTUS zijnde heb je niet een al te risicoloos beroep. Niet zelden kwam ik thuis met blauwe plekken, verrekte spieren of een fikse schaafwond (dat laatste i.v.m. het spelen van een “Grand Mal” –ernstige epileptische aanval- op een met tapijttegels bedekte vloer)

Het zijn de risico’s van het vak, echter als LOTUS moet je te allen tijde je eigen veiligheid bewaken. In het heetst van de strijd (lees: in de diepte van je spel) is het soms niet makkelijk alles te ondervangen. Een cursist laat je per ongeluk iets harder op de grond zakken dan bedoelt, je ligt net wat te lang op een koude ondergrond of een “behandeling” is ruwer dan noodzakelijk. Veelal is dit te ondervangen door deze “ongemakken” mee te nemen in je spel maar wanneer je “bewusteloos” bent is het zaak dat de instructeur de boel goed in de gaten houdt!

Twee gouden regels die van belang zijn voor cursisten:

* Zwart is huid

Aangezien de huidige EHBO aangeeft dat in noodzakelijke gevallen kleding weggeknipt mag worden kan je dit als LOTUS dus ook verwachten. Nou heb ik daar beslist geen moeite mee (sterker nog, ik heb altijd een tas vol extra “LOTUS kleding” bij me) maar als vrouw zijnde heb ik wel mijn grenzen. Dat betekend dus zwart ondergoed en een zwart hemdje als standaard uitrusting. Alles mag weggeknipt worden maar wat zwart is = huid!

* NO PLAY

De meest belangrijke regel in de EHBO/LOTUS wereld: NO PLAY!

Dit is het codewoord voor: stoppen, dit is geen spel! Als een  instructeur of LOTUS NO PLAY! Roept dient iedereen alles te laten vallen want hier is ECHTE hulp geboden.

Zelf heb ik het een paar keer meegemaakt tijdens een spel, ineens verslikte ik me en aangezien ik niet kan hoesten en praten tegelijk waren de cursisten in 1^e instantie lovend over mijn “spel”. Met tranen in mijn ogen heb ik toen maar het “Time Out” teken met mijn handen gemaakt…

Ook een enkele al te ruwe behandeling waarbij mijn arm bijna uit de kom werd gedraaid draaide uit op een kortstondig NO PLAY en een reprimande van de instructeur.

Na inmiddels heel wat meer ervaring met de verschillende beroepsgroepen die hun BHV/EHBO kunsten op mij uitleven heb ik een wat persoonlijkere doch zeer effectieve variant op de NO PLAY bedacht, die inmiddels 2 cursisten hebben mogen ervaren.

Eén daarvan was een wel zeer enthousiaste cursist (van het mannelijk geslacht) die –ondanks de waarschuwing: NOOIT ECHT REANIMEREN- in een moment van onoplettendheid zijn knuisten in mijn borstkas drukte.

Helaas voor mijnheer zat hij wijdbeens en net té dicht langszij…

De rest van de cursus heeft hij mak als een lammetje en met een ietwat verhoogd stemgeluid afgemaakt.

Zijn collega’s hadden de dag van hun leven…dat dan weer wel!

Steeds vaker kom ik als LOTUS bij bedrijven die hun BHV-ers of EHBO-ers een andere manier van “herhalen” geven, NL. in de vorm van een workshop.

Met behulp van verschillende stations worden gerichte casussen gespeeld en nagebootst, van brandbestrijding door een in de brand staande prullenbak (met “slachtoffer” –pop- ernaast) tot aan ziektebeelden of ongelukken die ook echt in het betreffende bedrijf of centrum plaats kunnen vinden.

Ik had een opdracht dicht bij huis, in een tandheelkundig centrum in Rotterdam. Wist me van te voren niet zo goed in te beelden wat we daar (met nog 2 collega Lotussen) konden verwachten; kaakbreuk, uitgeslagen tand, “patiënt”  met hevige paniekaanval, alles wat maar met de tandarts te maken kan hebben.

Geen van bovenstaand kwam aan bod, sterker nog, de casussen waren werkelijk geweldig! Naast 3 oefeningen op het gebied van brand bestrijding was er een “schedelbasis fractuur” door val van trap (monteur bezig aan de plafond platen), een ernstige slagaderlijke bloeding door verwonding aan tandarts instrument (inderdaad, door paniek in het rond staan maaien met de armen en…daar lag ineens een scalpel) en nog leuker, een anafylactische shock door reactie op het van te voren gegeven rustgevende middel (jawel ook weer zo’n zenuwpees die de behandelkamer niet in durft)

Op mijn lijf geschreven die laatste temeer daar ik vaak shock heb gespeeld maar nog geen anafylactische!

Edoch, shock blijft shock dus bleek/grauw gezicht, holle ogen, klam/bezweet voorhoofd. Slap, suf, oppervlakkige ademhaling en zeer angstig zijn. Zeer koud hebben en dorstig zijn hoort er ook bij.

Ik mocht in de tandartsstoel plaatsnemen en het spel kon beginnen. Met 5 groepen merk je direct de enorme variatie van kundigheid van de cursisten. Maar ook vanuit hun eigen ervaring handelen ze direct. Zo werd steevast een koud, nat doekje op mijn hoofd gelegd, ze waren lief en zorgzaam maar 4 van de 5 groepen gaven me een slokje water….FOUTE BOEL!

Met enerzijds trillende handen, moeilijk kunnen slikken (want: bij shock verslappen alle spieren dus ook die van je tong en keel) was het water geven een slecht plan. Omdat je bloed direct gaat werken om het water te regulieren krijgen je hersenen nog minder bloed en dat is nu juist zo cruciaal bij shock!

Een aantal wist direct de “fout” te herstellen door direct over te gaan op stabiele zijligging of stoel achterover leggen met benen omhoog. Een enkele enthousiasteling greep een beademingsmasker, plantte dat op mijn hoofd en begon te blazen. Tijd om snel mijn hand op te steken en een einde te maken aan het spel.

Bij de eindevaluatie is alles nog eens goed op een rijtje gezet en onder veel hilariteit het beademen besproken (dat vind je wel leuk hè, mij beademen!)

Kortom, zowel voor cursisten als voor ons Lotussen zijn dit wel de pareltjes om te doen, lekker afwisselend en ontzettend leerzaam.

WAT IS SHOCK

Shock is een tekort aan rondstromend bloed of vocht in het lichaam.

Er zijn diverse soorten waarvan de in- of uitwendige bloeding wellicht de meest bekende is.

Andere vormen zijn:

Cardiale: door problemen van het hart (hartinfarct, hartspierontsteking)

Anafylactisch: een ernstige allergische reactie op een stof

Neurogene: door ruggenmerg of hersenletsel (de haarvaten gaan wijd open staan en het bloed kan niet goed meer circuleren, de bloeddruk daalt

Septische: door infectie van een virus of bacterie (de schadelijke stoffen die hierbij vrijkomen kunnen tot shock leiden)

Toxische: door vergiftiging

Hypovolemische: door in- uitwendige bloeding, ernstig vochtverlies door diarree, braken of ernstige brandbonden is er een tekort aan volume in de bloedvaten)

Obstructieve: door verstopping van een bloedvat (afknelling of bloedstolsel in de grote bloedvaten van of naar het hart)

HOE ZIET EEN PATIENT IN SHOCK ERUIT

Bleek/grauw gezicht

Holle ogen, ingevallen wangen

Klam of enigszins bezweet voorhoofd

De patiënt heeft het koud en is dorstig

De patiënt voelt zich verschrikkelijk zien en is bang, kan in diepere shock overgaan tot ernstige angst om dood te gaan

BEHANDELING

Voor alles geldt: BEL DIRECT 112

Leg de patiënt plat neer, het is noodzaak dat er zoveel mogelijk bloed naar de vitale functies gaat (hersenen, hart, longen)

Geef de patiënt NOOIT te drinken (door drinken gaat de maag werken en zal er bloed naar de maag gaan i.p.v. naar de hersenen)

Dek de patiënt toe om onderkoeling te voorkomen

Check iedere minuut de vitale functies (ademt de patiënt nog)

Blijf tegen de patiënt praten, stel hem/haar gerust

Raakt de patiënt bewusteloos, leg hem/haar dan in de stabiele zijligging

SHOCKSPIRAAL

Als eerste verdwijnt het bloed uit huid en slijmvliezen (bleke huid, kou en droge mond) Als reactie hierop zal het lichaam o.a. adrenaline aanmaken, het hart zal sneller gaan pompen en het slachtoffer zal gaan zweten.

Dan de spieren (slap, niet goed kunnen praten, slikken en ademen)

Darmen, lever en milt verliezen hun functies (misselijk)

Afname van de nierfunctie (urineproductie neemt af)

Hart, hersenen en longen zullen als laatste in functie afnemen (de patiënt raakt bewusteloos en uiteindelijk stopt het hart met pompen)